Onder de hashtag #meimotten publiceer ik in mei iedere dag een of meerdere foto’s van een nachtvlinder of een groep nachtvlinders op sociale media. In 2020 heb ik dit voor het eerst gedaan, geïnspireerd door #januarivlindermaand (door @NathalieNatuur) en #libellente (in 2020 door Eric de Pee en dit jaar door Jan Katsman). Bij de dagvlinders en libellen is de keuze niet zo groot. Er komen van beide insecten een goede 70 soorten voor in ons land, dus het moet al vreemd lopen als de volgers van deze hashtags geen enkele foto kunnen plaatsen. Bij de nachtvlinders ligt dat wat lastiger. Er zijn immers circa 2400 soorten, dus veel keuze. Mijn streven is om in die 31 dagen zoveel mogelijk verschillende macro- en micronachtvlinders aan bod te laten komen. En niet in de laatste plaats moet ik ze zelf uiteraard ook op de foto hebben.
LedEmmer
Eierdozen
Verstoring in de feromonen
“Hebben de vlinders daar dan geen last van?” zal wellicht bij je opkomen. Van het licht hebben ze geen blijvende last, omdat dat maar kortdurend is. Het is wel bekend dat veel lichtvervuiling (bijvoorbeeld bij kassen) verstorend werken op de feromonenhuishouding van de vrouwtjes. Ze produceren veel minder feromonen en die veranderen ook nog eens van samenstelling en geur. De aantrekkende stof van het feromoon neemt af en juist de stoffen die de mannetjes afstoten nemen toe. Daarnaast bestaat het korte leven van een nachtvlinder voornamelijk uit rondfladderen op zoek naar een partner om te paren. En een nacht op het laken of in een kist is dus een verloren nacht. Daarom is het ook zaak dat er ruime tijd zit tussen het nachtvlinderen op eenzelfde locatie.
Discolampen en gezichtsbruiners
Omdat de kwikdamplampen, net als de gloeilampen, niet meer geproduceerd mogen worden, zijn veel nachtvlinderaars op zoek gegaan naar alternatieven. Sommigen zijn gaan experimenteren met zogenaamde blacklights (die paarse lampen in de disco waar witte oppervlakken zo opvallend door oplichten) of zelfs met gezichtsbruiners. Want belangrijk is dat de lamp een flinke hoeveelheid UV-licht uitstraalt. Anderen zijn op meer wetenschappelijke basis gaan zoeken. De Vlinderstichting heeft voor de LedEmmers bij LED-lampjes gezocht. En wel lampjes die licht met een golflengte tussen de 395 en 405 nanometer uitzenden. Dat schijnt het beste licht te zijn om vlinders te lokken. Omdat de LED-lampjes heel energiezuinig zijn kunnen deze gewoon op een 12 volts accupack werken en hoef je geen verlengkabel en netstroom te gebruiken. Iets wat bij de conventionele lichtbakken met kwikdamplamp wel het geval was.
Schone voorruit
Omdat je geen stroom nodig hebt, kan de LedEmmer ook op willekeurige plaatsen neergezet worden. Midden in het veld, in een bos, op een akker, in het weiland. Daarom wordt deze ook voor het onderzoek van de Vlinderstichting gebruikt. Er zijn inmiddels meer dan 300 waarnemers die ruim 600 telpunten vertegenwoordigen. Weer zo’n mooi staaltje van burgerwetenschap of citizens science waar ik het in een eerder blogje over had. Maar dit gaat nog verder. Want in 2017 heeft de Vlinderstichting na meerjarig onderzoek aangetoond dat de soorten insecten en de aantallen met rasse schreden achteruit gingen. Iets wat natuurliefhebbers natuurlijk al veel langer in de gaten hadden. En vrachtwagenchauffeurs ook. Want in vergelijking met de jaren zeventig en tachtig zit er vrijwel geen insect meer op de voorruit van hun truck.
Platteland
De Vlinderstichting concludeerde in haar rapport dat de meeste gegevens over dag- en nachtvlinders voornamelijk gebaseerd waren op waarnemingen in natuurgebieden. Van het platteland was vrij weinig informatie beschikbaar. Om langjarige trends over de vlinderstand in het agrarisch gebied ook inzichtelijk te maken hebben de Vlinderstichting, LTO Noord en BoerenNatuur de handen ineengeslagen. Dat heeft geresulteerd in het project Boeren InsectenMonitoring Agrarische Gebieden (BIMAG). Dit is in 2019 gestart met 21 boeren en in 2020 deden er al 49 mee. Doel is om in 2022 minimaal op 100 verschillende agrarische bedrijven de vlinders te tellen. Ook dat wordt gedaan met drie LedEmmers per bedrijf. Eén van de emmers staat in de tuin, de tweede in een regulier beheerd stuk en de derde in een bepaalde beheermaatregel (bijvoorbeeld een stuk kruidenrijk grasland, weidevogelgebied of een bloemrijke akkerrand). Zodoende wordt er goed inzicht verkregen in de relatie tussen de beheermaatregelen en de aanwezigheid van nachtvlinders. Op Twitter zijn een paar boerinnen die fanatiek meedoen om de vangsten op hun boerenbedrijf te laten zien, ook bij #meimotten uiteraard. En het blijft niet bij vlinders, maar allerlei soorten insecten komen voorbij. Bekend maakt in dit geval ook bemind.
Alle soorten en maten
Afgelopen jaar had ik in onze tuin in Tjuchem in de LedEmmer 168 vlinders van 72 soorten. In alle soorten en maten. Een aantal van deze vangsten staan hieronder, met als topper toch wel de wat zeldzame prachtige walstropijlstaart (Hyles gallii). En nu maar afwachten wat er op ons nieuwe stekje in Finsterwolde op het laken maar ook in de emmer komt. Zodat ik volgend jaar bij #meimotten weer allerlei nieuwe soorten aan bod kan laten komen.
Leuk stukje over de LED emmer, ik heb er zelf een aantal gemaakt en heb het overschot op marktplaats staan.
Het verbaast mij hoe veel soorten er zoal in de tuin blijken te zitten. Ik doe niet mee in een meetnet maar zet alle vangsten via de Obsidentify app in de database van waarneming.nl
Op die manier ontdek je ook wat voor fraaie namen ze allemaal hebben. “wij hebben hyena’s en kameeltjes in de tuin” klinkt dan toch wel wat vreemd, die zou je in Friesland toch niet zo snel verwachten.
Dank je Edwin. Het is inderdaad verbazingwekkend hoeveel soorten nachtvlinders in de tuin zitten. Maar sowieso hoeveel dieren en diertjes er rondkruipen, -vliegen en meer. Tja, die namen doen soms wel de wenkbrauwen fronsen. Ook van andere insecten trouwens hoor. Kijk maar eens naar de zweefvliegen bijvoorbeeld 🙂
Zal mij deze week eens zo een vangbak aanmaken om op men platform te plaatsen in de avonduren,wel nadeel ik woon midden in een stad,benieuwd of dit gaat lukken
grt,Freddy
Succes Freddy. Ook in de stad vliegen de nodige nachtvlinders hoor. Je hebt alleen kans door lichtvervuiling van straat- en andere verlichting dat je er wat minder zult vangen.
Leuk uitgelegd Super dat er bij jullie nieuwe huis ook zoveel mooie vlinders zijn. Ben benieuwd naar jullie mooie tuin.💋
Dank je zus.
Gaaf Theo de uitleg van de LEDemmer! Wat heb je alles weer perfect beschreven zeg! Met lezen vormen zich van allerhande beelden bij me..ik kan ’t boerenland zowat ruiken..héérlijk! En wat ’n prima initiatief de samenwerkingen ! Dank je wéér van ❤e. 👌🍀
Dank je Ellen 😊
Mooi Theo! Leuk dat je vertelt over Bimag 👍🏻 Deze ‘fanatieke boerin’ had vorig jaar 135 macrosoorten, voornamelijk in de wei.
Ook ik hoop mijn meerjarige longlist weer uit te breiden, moet die trouwens nog eens berekenen 😅
Succes met het nachtvlinderen!
Dank je Attje. Leuk dar je op een jaar tijd al op 135 soorten zit. Jij ook succes!
Hallo Theo,
Ik geef toe dat ik niet al je blogjes lees maar deze vind ik heel erg interessant!!
Mooie duidelijke uitleg en de twijfel om misschien ook eens na te denken om iets te doen met nachtvlinders.
Dank je Ronald 🙂
dank voor je verhelderende blog.
Graag gedaan Agnes 🙂
Schitterend mooie foto ’s weer Theo, keep up the good work.
Dank je Paul! 🙂
Hoi Theo,
Er zijn al prachtige nachtvlinders bij jou langs geweest. Wie weet wat het nieuwe plekje nog brengt.
Heel veel succes! Ik gebruik de led-emmer ook maar het weer is nog niet op z’n best.
Groetjes Wilma
Dank je Wilma. Het weer is op dit moment inderdaad nog niet best, maar vanaf komend weekend wordt het beter! Tijd voor het laken en de emmer. 🙂
Duidelijk. Mooi.
Dank je Wanny 🙂
Bedankt voor deze uiteenzetting, ik denk dat velen dit gaan uitproberen… Het vergt niet zo veel handigheid om er zelf eentje te maken.
Dank je. Het is inderdaad niet zo lastig om zelf een LedEmmer of lichtbak te maken.
Hoi Theo het was weer leuk om dit te lezen, zeker om te lezen hoe inventief mensen ook omgaan met veranderingen, eigenlijk net als de natuur zich vaak ook aanpast.
met groet Leo van Ramselaar.
Dank je Leo, graag gedaan.
Succes en ben benieuwd welke soorten je te zien krijgt
Ik ook Claudia, dank je! 🙂
Ken ik mij zo’n Led-emmer aanschaffen? Ik ben echt geen handyharry…
Thanks
fred
De LedEmmers zijn vooralsnog alleen beschikbaar voor mensen die deel willen nemen aan het meetnet nachtvlinders van de Vlinderstichting. Meer informatie over dit project vind je hier.
Weer een prachtige, stimulerende en leerzame blog. Super.
Dank je Peter, graag gedaan ☺️
Prachtig al die nachtvlinders. Dankjewel 🙂
Graag gedaan Ellen 😊