Blog

Afgelopen zondag was ik in het veld en kwam ik een ouder echtpaar tegen bij de Haansplassen. Ze waren lekker aan het fietsen door ’t Roegwold. We raakten aan de praat over alles wat er te zien en te horen was en de man vroeg mij wanneer de blauwborst (Luscinia svecica) weer terug in het land is. Ik antwoordde dat dat meestal tweede helft van maart/begin april is, dus dat het nog net wat vroeg was. Mevrouw had nog nooit een blauwborst gezien en ze was toch al wat op leeftijd. Nu waren ze daar net in een goed gebied voor de blauwborst, enkele jaren geleden hadden we er een excursie en telden we op een avond minimaal 9 zingende mannetjes. “Vanaf begin april goed in het riet kijken”, adviseerde ik het echtpaar, “dan zie je ze vanzelf.” Thuisgekomen zag ik op Facebook een foto die die dag gemaakt was. Heel prominent stond daar een blauwborst op. Ze waren dus al terug aan het komen, ook in de commentaren werd gesproken over een vroege terugkeer. Daags erna liep ik met Joes langs het Afwateringskanaal, toen ik plots iets laag vanuit het riet weg zag vliegen. Het vogeltje ging wat verderop een beetje verborgen zitten, maar toch kreeg ik hem in beeld. Een blauwborst, ze waren hier dus ook al gearriveerd!

Nachtegaal

Als er meer blauwborsten terugkeren is het wachten op de prachtige baltszang van de mannetjes. Met hun helderblauwe keel en borst, die afgezet is met een zwarte en roodbruine band. Hoog in het riet gezeten doen ze hun uiterste best om indruk te maken op de vrouwtjes. Zo werkt het in de vogelwereld, de mannetjes die het mooiste en krachtigst kunnen zingen krijgen als eerste de vrouwtjes. Krachtige zang impliceert immers een krachtig mannetje en dus goed nageslacht. De vogel behoort niet voor niets tot hetzelfde geslacht als de nachtegaal (Luscinia megarhynchos), een vogel die ook al zo’n krachtig en prachtig geluid produceert. De soortaanduiding svecica betekent “uit Zweden”. Linnaeus heeft in 1758 het vogeltje deze naam gegeven. Wellicht dat de soort toen erg algemeen was in Zweden en daarom deze aanduiding heeft gekregen. 

Algemene soort

Dat mevrouw de blauwborst nog nooit gezien had, was wel verbazend. Ze vertelden immers dat ze er regelmatig op uit gingen met de fiets door de omgeving van Slochteren. De kans is groot dat je daar in de lente en zomer een blauwborst kunt tegenkomen. Vroeger was dit wel anders, tussen circa 1900 en 1970 was het een soort die geleidelijk in aantal afnam door het verdwijnen van de biotopen door drooglegging en herverkaveling. Toen kwam er een kentering door het ontstaan van ruige moerassige natuurgebieden, zoals bijvoorbeeld in Flevoland. Maar ook in het rivierengebied kreeg de blauwborst de ruimte door projecten in het kader van Ruimte voor de rivier. Het ging zo goed met de soort dat deze van de Rode Lijst verdween. Het aantal broedparen werd rond 2000 geschat op circa 10 000.

Wit- of roodgesterd

De Nederland kun je twee varianten van de blauwborst tegenkomen: de witgesterde (Luscinia svecica cyanecula) en de roodgesterde (Luscinia svecica svecica). De eerste is de meest algemene ondersoort. De prachtig blauwe borst wordt gesierd met een wit vlekje. De roodgesterde is een voor Nederland zeer zeldzame ondersoort, maar in Noord-Scandinavië en het noordelijke deel van Azië tot aan Alaska komt deze soort het meeste voor. Soms dwaalt er eentje af naar Nederland, zoals in 2015 in Blijham (Gr). Ik heb zelf in mijn jonge jaren een keer een roodsterblauwborst gezien in Canisvliet. Ik weet ook nog exact waar het was, namelijk bij de Reigerskil. Toen hadden we nog geen waarneming.nl of Dutch Bird Alerts via pagers, semafoons of telefoon en van twitchen hadden we helemaal nog nooit gehoord. Volgens mij is de waarneming toen wel vastgelegd via melding aan De Steltkluut. Want zo ging dat in die tijd.

Goed opletten

Dus als je komende tijd langs een rietkraag rijdt of wandelt, luister en kijk dan even goed. De kans is groot dat je dit prachtige vogeltje ziet rondscharrelen of bovenin een rietpluim zijn uiterste best ziet doen om het hoogste lied te zingen. Sta even stil en geniet er van. Het is de moeite waard.