Blog

Afgelopen week liep ik te struinen langs het Afwateringskanaal op zoek naar vlinders, wespenspinnen, bijen en andere insecten. Talloze krekels en sprinkhanen sprongen in het rond terwijl ik langzaam door het hoge gras liep. Tot mijn oog viel op een wel heel erg afwijkende kleur in het gras. Te midden van de groene en bruine sprinkhanen zat daar een roze exemplaar. Niet een, maar twee! Snel op de foto gezet en voor ik het wist waren ze alweer in het hoge gras verdwenen.

Erythrisme

Kleurafwijkingen komen vaker voor in de dierenwereld. Hieronder ga ik daar verder op in. Maar eerst die roze sprinkhanen. Deze vorm van kleurafwijking wordt erythrisme genoemd. Deze verkleuring kan twee oorzaken hebben. Ten eerste door het eten van voedsel met een hoog gehalte aan de kleurstof astaxanthine. Dit wordt aangemaakt door algen en eencellige organismen, die op hun beurt opgegeten worden door kleine kreeftjes en garnaaltjes. Daardoor krijgen deze een roze kleur. Vervolgens worden deze in groten getale genuttigd door onder meer flamingo’s, waardoor deze vogels hun typische roze kleur krijgen. Flamingo’s die deze kleurstof astaxanthine niet binnen krijgen zijn wit van kleur.

Genetische afwijking

De tweede oorzaak is een genetische afwijking, waardoor rood pigment de overhand krijgt in huid, vacht of veren. Deze afwijking komt niet zo vaak voor, maar er zijn foto’s van onder meer vossen met een rozige vacht. Bij de sprinkhanen is er sprake van het geheel of gedeeltelijk ontbreken van de groene of bruine pigment en daardoor krijgen ze een roze kleur. Hoewel de roze sprinkhanen niet zo vaak gezien worden, komen ze meer voor dan we denken. Maar door hun kleur zijn de diertjes zo opvallend en kwetsbaar dat er velen ten prooi vallen aan hun natuurlijke vijanden. En er dus minder overblijven zodat ze als redelijk zeldzaam bestempeld worden.

Albinisme

Naast erythrisme zijn er in de dierenwereld meerdere kleurafwijkingen mogelijk. Het bekendste is albinisme, wat we ook kennen bij mensen. Bij albinisme wordt er niet genoeg van het pigment melanine aangemaakt door het lichaam, wat zorgt voor de kleur van de huid en ogen. De huid is dan heel licht van kleur en de ogen zijn rood. Denk aan de albinokonijntjes met de spierwitte vacht en rode oogjes. Of de gorilla Sneeuwvlokje in de dierentuin van Barcelona. Mensen en dieren met albinisme zijn extreem gevoelig voor zonlicht. En ze hebben ook vaak aanvullende oogafwijkingen. Bij sommige inheemse stammen in Afrika worden aan albino’s magische krachten toegeschreven. Niet altijd in positieve zin, waardoor deze hun afwijkende huidskleur vaak met de dood moeten bekopen.

Leucisme

Een minder vergaande vorm van kleurafwijking is het leucisme. Dit lijkt op albinisme, omdat delen van huid, vacht of veren een witte kleur hebben. Toch is er een verschil, want bij leucisme ontbreken alle types huidpigment en niet alleen het melanine. Dieren met leucisme hebben dan ook een normale kleur van de ogen en ze zijn niet gevoelig voor zonlicht. Regelmatig komen er foto’s voorbij van bijvoorbeeld merels of kraaien met witte vlekken. In tegenstelling tot albinodieren zijn leucisitische dieren goed in staat om te overleven. Wellicht mede door hun afwijking gedragen leucistische dieren zich agressiever naar hun soortgenoten als een soort overlevingsdrang.

Melanisme

Een andere afwijking is melanisme. Daarbij heeft het dier juist een overschot aan de donkere kleurstof melanine. Het is een afwijking die minder vaak voorkomt dan albinisme en waarbij het dier volledig zwart is. Nu zijn een zwarte kraai en merel bijvoorbeeld ook zwart, maar daar is geen sprake van melanisme. De kleur zwart is immers eigen aan de soort. Wat wel een melanistisch dier is, is de zeer zeldzame zwarte panter. Dit is eigenlijk een luipaard (Panthera pardus) met melanisme. Het is dus geen aparte diersoort.

Bruine sprinkhaan

De roze sprinkhanen zijn dus geen aparte soort en het verschijnsel kan bij verschillende soorten voorkomen. De sprinkhaan die ik op de foto gezet heb is vermoedelijk een zogenaamde bruine sprinkhaan (Chorthippus brunneus), geen bijzonderheid maar een hele algemene soort in Nederland. Leuk om zo’n roze beestje een keer tegen te komen, want zo vaak zie je ze niet.

Bronnen:

• www.wikipedia.nl
• www.vroegevogels.nl
• www.roeselienraimond.com